Chỉ hai tuần trước Hội nghị thượng đỉnh EU – Trung Quốc, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công khai chỉ trích Bắc Kinh vì các biện pháp thương mại bóp méo thị trường và hạn chế quyền tiếp cận của doanh nghiệp EU. Đây là động thái cứng rắn nhằm tạo sức ép đàm phán, trong bối cảnh châu Âu ngày càng lo ngại về sự mất cân bằng thương mại và sự phụ thuộc chiến lược vào chuỗi cung ứng Trung Quốc.
Phát biểu thẳng thắn và đúng thời điểm
Chỉ hai tuần trước Hội nghị thượng đỉnh EU – Trung Quốc, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công khai chỉ trích Bắc Kinh vì các biện pháp thương mại bóp méo thị trường và hạn chế quyền tiếp cận của doanh nghiệp EU. Đây là động thái cứng rắn nhằm tạo sức ép đàm phán, trong bối cảnh châu Âu ngày càng lo ngại về sự mất cân bằng thương mại và sự phụ thuộc chiến lược vào chuỗi cung ứng Trung Quốc.
Điểm nhấn phát biểu và bối cảnh chính trị - kinh tế
-
Bà von der Leyen tuyên bố:
“Quan hệ đối tác chỉ có thể tiến triển nếu có sự cân bằng thực sự – ít bóp méo thị trường hơn, ít năng lực dư thừa xuất khẩu từ Trung Quốc, và tiếp cận công bằng, có đi có lại cho doanh nghiệp châu Âu.”
-
Chủ tịch EC cũng đặc biệt nhấn mạnh việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm, gây thiệt hại cho các ngành công nghệ cao, năng lượng xanh và sản xuất xe điện của EU – vốn đang là ưu tiên chiến lược trong Thỏa thuận Xanh châu Âu.
-
Phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh:
-
Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu tài nguyên chiến lược như gallium, germanium, đất hiếm…
-
EU mở hàng loạt cuộc điều tra trợ cấp đối với ô tô điện Trung Quốc, tấm pin năng lượng mặt trời, turbine gió, thiết bị y tế nhập khẩu từ Bắc Kinh.
-
Mỹ tăng thuế nhập khẩu Trung Quốc từ 25% lên 50% với nhiều mặt hàng kim loại và dược phẩm – tạo áp lực lan tỏa.
-
Phản ứng chính sách: Châu Âu cứng rắn hơn với Bắc Kinh
EU đang chuyển dần từ tư duy “hợp tác thương mại toàn diện” sang “giảm phụ thuộc chiến lược” và đa dạng hóa chuỗi cung ứng:
-
Chiến lược an ninh kinh tế mới của EU ưu tiên:
-
Tăng cường sản xuất trong khối
-
Hạn chế xuất khẩu công nghệ nhạy cảm sang Trung Quốc
-
Rà soát đầu tư của Trung Quốc vào các lĩnh vực hạ tầng chiến lược
-
-
Tại phiên điều trần ở Strasbourg, bà von der Leyen khẳng định:
-
EU sẽ không chấp nhận mối quan hệ thương mại thiếu công bằng
-
Sẵn sàng sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại nếu Bắc Kinh không thay đổi hành vi
-
Tác động đến Trung Quốc và phản ứng tiềm tàng
Việc châu Âu “ra mặt” chỉ trích công khai gây sức ép mạnh lên Trung Quốc trong thời điểm nhạy cảm:
-
Trung Quốc hiện xuất siêu hơn 200 tỷ USD sang EU mỗi năm
-
EU là đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc, chỉ sau ASEAN
-
Các biện pháp phòng vệ của EU có thể làm chậm dòng vốn và công nghệ từ Trung Quốc vào châu Âu
Phản ứng tiềm tàng từ Bắc Kinh:
-
Có thể trả đũa bằng cách hạn chế đầu tư hoặc cấp phép cho doanh nghiệp châu Âu (như Airbus, Siemens…)
-
Tăng kiểm soát các nguyên liệu chiến lược (tương tự như rare earth, lithium, graphite…)
Ảnh hưởng đến giá vàng và nhà đầu tư Việt Nam
-
Phát biểu này cho thấy căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang trở lại, sau một thời gian “hạ nhiệt”
-
Nhà đầu tư toàn cầu có thể chuyển sang tài sản trú ẩn như vàng, đặc biệt nếu Trung Quốc có phản ứng trả đũa hoặc đứt gãy chuỗi cung ứng công nghệ
-
Giá vàng quốc tế có thể hưởng lợi trong ngắn hạn, nhưng áp lực từ đồng USD mạnh (do chiến tranh thuế quan Mỹ - Trung) có thể gây biến động
Với thị trường vàng Việt Nam:
-
Giá vàng trong nước vốn đã chênh lệch cao sẽ duy trì ở mức bất ổn
-
Nếu lạm phát toàn cầu tăng theo sau các cú sốc chuỗi cung ứng, giá vàng SJC và vàng nhẫn trong nước sẽ tiếp tục neo cao
-
Trong khi đó, các chính sách siết nhập khẩu và quản lý sản xuất vàng trong nước (như dự thảo sửa đổi Nghị định 24) có thể làm nguồn cung thêm hạn chế
Kết luận & khuyến nghị
-
Phát biểu cứng rắn của bà von der Leyen cho thấy EU đang chuyển dần sang chiến lược phòng thủ kinh tế – thương mại với Trung Quốc, tương tự như Mỹ.
-
Nhà đầu tư nên theo sát các động thái tiếp theo tại Hội nghị thượng đỉnh EU – Trung Quốc sắp tới, bởi đây có thể là bước ngoặt trong mối quan hệ thương mại toàn cầu.
-
Trong thời điểm bất ổn này, các doanh nghiệp và nhà đầu tư Việt Nam nên thận trọng với chuỗi cung ứng, nhất là những ngành phụ thuộc vào nguyên vật liệu công nghệ từ Trung Quốc, đồng thời xem xét giữ một phần danh mục bằng tài sản phòng vệ như vàng.
