Chính phủ Anh xác nhận giữ hệ thống giá điện quốc gia, từ chối mô hình phân vùng

Chính phủ Anh vừa khẳng định sẽ duy trì hệ thống giá điện quốc gia thay vì chia vùng theo khu vực địa lý – một động thái giúp xóa bỏ rủi ro chính sách kéo dài suốt 2 năm qua, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo và lưới điện thông minh.

Trong tuyên bố chính thức, Chính phủ Anh khẳng định sẽ không chuyển sang mô hình giá điện phân vùng, mà duy trì một mức giá bán buôn điện thống nhất trên toàn quốc.
Điều này giải tỏa nỗi lo kéo dài từ các nhà đầu tư hạ tầng năng lượng như SSE, Octopus Energy, Greencoat UKW và các quỹ hạ tầng dài hạn – những bên từng phản đối mạnh mẽ mô hình giá điện phân vùng do rủi ro tài chính không lường trước.

Chính phủ công bố một gói cải cách hệ thống điện quy mô lớn – với tầm nhìn đến năm 2050, gồm các thành phần quan trọng:

Sẽ được NESO (Tổ chức vận hành hệ thống điện quốc gia độc lập) công bố vào năm 2026.
Kế hoạch này sẽ phân bổ vị trí các dự án năng lượng lớn trên toàn lãnh thổ, giúp rút ngắn thời gian xin cấp phép, kết nối lưới, từ đó tăng tốc triển khai các dự án điện sạch quy mô lớn.
Nhắm đến mục tiêu giảm thời gian chờ đợi kết nối – hiện có dự án mất 8–10 năm để lên lưới.

Chính phủ sẽ phối hợp cùng Ofgem để thiết kế lại cơ chế phí truyền tải điện, nhằm:
- Tăng tính dự báo, ổn định dài hạn cho nhà đầu tư.
- Giảm hiện tượng “phí truyền tải dao động hàng năm”, vốn khiến dự án dài hạn không thể lên phương án tài chính ổn định.
Ưu tiên khuyến khích xây dựng nhà máy phát điện ở nơi cần thiết nhất cho lưới, tránh hiện tượng thừa công suất ở vùng xa, thiếu điện ở vùng đô thị.

Chính phủ và NESO sẽ công bố cuộc tham vấn vào cuối năm 2025 để cải cách cơ chế thanh toán khi nhà máy phát không thể lên lưới do quá tải.
Một biện pháp tiềm năng là cho NESO quyền điều động cả các tài sản nhỏ như hệ thống lưu trữ pin, từ đó:
- Tăng tính linh hoạt của hệ thống lưới.
- Giảm chi phí bù đắp cho nhà máy bị “cắt điện” không lên lưới, từ đó tiết kiệm hàng tỷ bảng mỗi năm cho hệ thống.

Mô hình giá phân vùng từng khiến nhiều quỹ hạ tầng tạm hoãn kế hoạch đầu tư, đặc biệt ở Scotland và Bắc Ireland – nơi chi phí truyền tải cao hơn.
Việc duy trì giá điện thống nhất sẽ giúp:
- Xóa bỏ rủi ro chính sách làm giảm giá trị tài sản.
- Thu hút trở lại các dòng vốn đầu tư dài hạn vào năng lượng tái tạo, lưu trữ và truyền tải.
- Cân bằng phát triển giữa các vùng – tránh tình trạng chỉ có khu vực gần nhu cầu (như London, Midlands) được ưu tiên.

Các tài sản hiện tại vốn bị đánh giá thấp do lo rủi ro phí truyền tải cao, nay có thể được định giá lại, giúp tăng NAV của nhiều quỹ đầu tư hạ tầng.
Các dự án mới cũng dễ huy động vốn hơn, do các mô hình tài chính không còn phải tính tới rủi ro “phí tăng đột biến”.

Việc cải cách constraint payment và phí truyền tải sẽ tối ưu hóa vận hành toàn hệ thống điện, gián tiếp giảm chi phí điện đầu vào cho thị trường.
Lưới điện linh hoạt hơn cũng giúp tăng khả năng tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió và mặt trời, hỗ trợ mục tiêu net-zero của Vương quốc Anh.

Các doanh nghiệp phát triển năng lượng sạch nên tận dụng giai đoạn ổn định chính sách này để tăng tốc dự án, đặc biệt tại những khu vực từng bị thiệt vì mô hình phân vùng.
Quỹ đầu tư hạ tầng có thể xem xét lại định giá danh mục đầu tư tại Anh, đánh giá lại tiềm năng lợi nhuận sau khi rủi ro chính sách giảm.
Doanh nghiệp cần theo dõi chặt kế hoạch năng lượng quốc gia sắp công bố, đặc biệt là các địa điểm được ưu tiên phát triển năng lượng và kết nối lưới từ nay đến năm 2050.
Cơ hội cho các doanh nghiệp cung cấp giải pháp lưu trữ, AI và công nghệ điều độ lưới sẽ gia tăng, khi chính phủ ưu tiên tăng tính linh hoạt hệ thống.