Chuyên gia đề xuất áp dụng thuế giao dịch vàng ở mức 1–1,5%/một lượng trở lên, khấu trừ tại nguồn, nhằm hạn chế đầu cơ và minh bạch thị trường.
Đề xuất thu 1-1,5%/giao dịch, bất kể lời lỗ
Tại Nghị quyết 278 ngày 13.9 về công tác xây dựng pháp luật tháng 9, Chính phủ đã cho ý kiến đối với dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Theo đó, Chính phủ yêu cầu quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc diện chịu thuế, nhằm nâng cao tính minh bạch của thị trường và hạn chế đầu cơ. Bộ Tài chính được giao phối hợp với Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung này trong dự thảo.
Trao đổi với Lao Động, TS. Nguyễn Ngọc Tú - nguyên Tổng biên tập Tạp chí Thuế, giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội - nhấn mạnh: “Vàng đương nhiên là phải nộp thuế, không có loại hình kinh doanh nào mà không phải nộp thuế cả. Các luật hiện hành - từ thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp đến thuế giá trị gia tăng - đều quy định: mọi hoạt động kinh doanh, bán hàng hóa có doanh thu thì phải nộp thuế. Có điều trong các nghị định, thông tư hướng dẫn trước đây lại chưa nêu rõ trường hợp cá nhân giao dịch vàng”.
Theo ông Tú, nếu buộc người dân tự kê khai lãi - lỗ thì rất phức tạp, bởi có người lướt sóng vài ngày, có người nắm giữ vài tháng, thậm chí vài năm mới bán. Do vậy, cách hợp lý là tính thuế theo doanh thu, tức mỗi lần bán ra đều nộp một tỷ lệ phần trăm nhất định.
“Bước đầu có thể áp dụng mức 1 - 1,5%/giao dịch. Ví dụ, bán một lượng vàng giá 128 triệu đồng, nếu thuế suất 1,5% thì số thuế phải nộp khoảng 1,9 triệu đồng, bất kể lời lỗ. Giống như bất động sản, cứ bán là sẽ phải nộp thuế”, ông Tú nói.
Theo phân tích, cách tính này buộc người mua bán vàng phải cân nhắc kỹ trước khi giao dịch. Nếu mua vào 131 triệu đồng, hôm sau cần tiền bán gấp chỉ còn 128 triệu đồng, đã lỗ 3 triệu. Cộng thêm thuế 1,5% (gần 2 triệu), tổng lỗ khoảng 5 triệu đồng. “Khi đó, động cơ đầu cơ ngắn hạn sẽ giảm bớt, thị trường bớt căng thẳng về cung cầu, giá cũng sẽ bình ổn”, TS. Tú nhận định.
Cần quy định ngưỡng áp dụng và trường hợp đặc thù
Ngoài mức thuế suất, chuyên gia cho rằng cần quy định ngưỡng áp dụng để tránh phát sinh chi phí quản lý không cần thiết. “Không nên thu với giao dịch quá nhỏ. Theo tôi, nên áp dụng từ một cây vàng (một lượng) trở lên. Ai bán nửa cây, vài chỉ thì thôi, không thu”, ông Tú nói.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý cần có sự linh hoạt với một số trường hợp đặc thù. Đó là những cá nhân bán vàng tích trữ từ 20 - 30 năm trước để mua nhà, chữa bệnh, hoặc bán vàng do thừa kế. “Đây không phải hoạt động kinh doanh, đầu cơ nên không nên tính thuế. Chính sách phải phân biệt rõ giữa giao dịch kinh doanh, đầu cơ với các trường hợp tích trữ truyền thống, thừa kế hay tiêu dùng. Chỉ như vậy mới vừa bảo đảm công bằng, vừa nhận được sự đồng thuận xã hội”, ông Tú nhấn mạnh.
Theo ông Tú, giải pháp khả thi nhất là khấu trừ tại nguồn. Người dân đi bán vàng khó có thể tự giác kê khai, do đó doanh nghiệp kinh doanh vàng phải khấu trừ ngay khi mua. “Ví dụ, người dân bán một lượng vàng 128 triệu đồng, doanh nghiệp khấu trừ 1,5% (khoảng 1,9 triệu đồng) nộp cho Nhà nước, sau đó trả phần còn lại cho người bán”.
Ông cho rằng các doanh nghiệp vàng hiện đều có giấy phép kinh doanh, sử dụng hóa đơn điện tử và máy tính tiền đã kết nối với cơ quan thuế, nên việc quản lý kỹ thuật là hoàn toàn khả thi.
TS. Tú nhấn mạnh: “Quy định này cần được thực hiện ngay, không nên chờ đến năm 2026 khi Luật sửa đổi mới có hiệu lực. Chính sách và luật hiện hành đã có cơ sở từ lâu, việc đưa vào luật sắp tới là để quy định cụ thể hơn”.
