Tổng thống Syria lần đầu thăm Nhà Trắng, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong quan hệ Mỹ–Syria. Khả năng Syria tham gia liên minh chống IS và Mỹ sẽ sớm dỡ bỏ lệnh trừng phạt Caesar. Chuyến thăm thể hiện sự chuyển hướng chiến lược của Syria từ liên minh với Iran–Nga sang hợp tác với Mỹ và phương Tây.
Cuộc gặp tại Nhà Trắng giữa Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vào thứ hai (11/10 theo giờ Mỹ) đã khép lại một năm đáng kinh ngạc đối với nhà lãnh đạo từng là phiến quân đã lật đổ một nhà lãnh đạo độc tài lâu năm và kể từ đó đã đi khắp thế giới để tìm cách chấm dứt tình trạng cô lập quốc tế của Syria.
Tổng thống Donald Trump dự kiến sẽ chào đón ông Sharaa trong chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Syria tới Nhà Trắng, đã 6 tháng sau lần đầu tiên hai người gặp nhau tại Ả Rập Xê Út và chỉ vài ngày sau khi Washington tuyên bố cựu thành viên al Qaeda này không còn là "Kẻ khủng bố toàn cầu được chỉ định đặc biệt".
Tổng thống Sharaa 42 tuổi, lên nắm quyền vào năm ngoái sau khi các chiến binh Hồi giáo của ông phát động một cuộc tấn công chớp nhoáng từ vùng lãnh thổ của họ ở phía tây bắc Syria và lật đổ ông Bashar al-Assad người giữ chức Tổng thống Syria trong nhiều năm chỉ vài ngày sau đó vào ngày 8 tháng 12.
Tổng thống Syria, ông Sharaa từng là thành viên al-Qaeda và ở phía đối lập với Hoa Kỳ
Kể từ đó, quá trình tái cơ cấu khu vực của Syria đã diễn ra với tốc độ chóng mặt, rời xa các đồng minh chủ chốt của ông Assad là Iran và Nga và hướng tới Thổ Nhĩ Kỳ, vùng Vịnh - và Washington.
An ninh có thể sẽ là trọng tâm hàng đầu của cuộc họp diễn ra vào thứ hai.
Hoa Kỳ đang làm trung gian cho các cuộc đàm phán giữa Syria và Israel về một hiệp ước an ninh có thể xảy ra và Reuters đưa tin rằng Hoa Kỳ đang có kế hoạch thiết lập sự hiện diện quân sự tại một căn cứ không quân ở Damascus, thủ đô Syria.
Syria cũng chuẩn bị tham gia liên minh do Hoa Kỳ đứng đầu để chống lại Nhà nước Hồi giáo, điều này có thể được công bố chính thức tại cuộc họp tại Nhà Trắng vào thứ hai.
Rào cản trừng phạt cuối cùng
Vài ngày trước cuộc họp, Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng rằng "đã có nhiều tiến triển" về vấn đề Syria.
"Tôi nghĩ ông ấy (Sharaa) đang làm rất tốt. Đây là khu vực có tình hình phức tạp và ông ấy là một người cứng rắn, nhưng tôi rất hợp với ông ấy", Trump nói.
Sau khi tổng thống Sharaa và tổng thống Donald Trump gặp nhau tại Riyadh vào tháng 5 năm nay, ông Trump tuyên bố sẽ dỡ bỏ mọi lệnh trừng phạt đối với Syria.
Nhưng các biện pháp cứng rắn nhất, được gọi là đạo luật Trừng phạt Caesar, đòi hỏi phải được Quốc hội bãi bỏ. Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao đã công khai ủng hộ việc dỡ bỏ chúng trước khi kết thúc năm 2025, nhưng các chuyên gia cho rằng việc chính phủ đóng cửa có thể ảnh hưởng đến khung thời gian đó.
Tổng thống Donald Trump và tổng thống Sharaa đã gặp nhau tại Saudi Arab vào thàng 5 năm 2025
Ông Sharaa dự kiến sẽ mạnh mẽ vận động bãi bỏ đạo luật trừng phạt, điều này sẽ giúp thúc đẩy đầu tư toàn cầu vào một quốc gia bị tàn phá bởi 14 năm chiến tranh và Ngân hàng Thế giới ước tính sẽ cần hơn 200 tỷ USD để tái thiết.
Cấu trúc xã hội của Syria trong thời gian gần đây đã bị thử thách hơn. Các đợt bạo lực giáo phái mới đã khiến hơn 2.500 người thiệt mạng kể từ khi tổng thống Assad sụp đổ, làm sâu sắc thêm vết thương nội chiến và đặt ra câu hỏi về khả năng lãnh đạo toàn thể người dân Syria của những nhà cầm quyền mới.
Những thay đổi đáng kể
Sự thay đổi của riêng ông Sharaa cũng ấn tượng không kém gì đất nước ông. Ông đã gia nhập al-Qaeda ở Iraq vào khoảng thời gian diễn ra cuộc xâm lược do Hoa Kỳ dẫn đầu năm 2003 và trải qua nhiều năm trong nhà tù Hoa Kỳ tại đó trước khi trở về Syria để tham gia cuộc nổi dậy chống lại chính quyền Assad.
Năm 2013, Hoa Kỳ đã liệt ông Sharaa, lúc đó được gọi là Abu Mohammad al-Golani vào danh sách khủng bố vì mối quan hệ với al-Qaeda. Ông Sharaa đã cắt đứt quan hệ với nhóm này vào năm 2016 và củng cố ảnh hưởng ở phía tây bắc Syria.
Mỹ đã gỡ bỏ khoản tiền thưởng 10 triệu USD cho cái đầu của Sharaa vào tháng 12 và chỉ tuần trước, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt liên quan đến khủng bố đối với ông ấy và Bộ trưởng Nội vụ Anas Khattab.
Sau động thái của Liên Hợp Quốc, Anh và Mỹ đã dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với hai người này. Tại Washington, điều này bao gồm việc xóa tên họ khỏi danh sách "Khủng bố toàn cầu đặc biệt".
Ông Firas Maksad, giám đốc điều hành khu vực Trung Đông và Bắc Phi tại Eurasia Group có trụ sở tại New York, cho biết: "Chuyến thăm Washington của tổng thống Sharaa mang tính biểu tượng cho sự thay đổi mạnh mẽ đang diễn ra, khi Syria từ một lãnh thổ do Iran kiểm soát trở thành một phần của phe do Mỹ đứng đầu và bản thân ông Sharaa đã chuyển từ một kẻ khủng bố bị truy nã thành một đối tác trong cuộc chiến chống khủng bố".
Maksad cho biết: "Vẫn còn nhiều điều có thể xảy ra sai sót trong thử nghiệm mới này và vẫn còn những lo ngại nghiêm trọng về quyền của cá nhân và thiểu số", "nhưng chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Syria tới Washington là khoảnh khắc hy vọng rằng Syria đang đi đúng hướng".
