Trung Quốc cáo buộc Mỹ gây căng thẳng thương mại, bảo vệ kiểm soát đất hiếm

Trung Quốc đã gọi hành động áp thuế của tổng thống Donald Trump đối với hàng hóa của Trung Quốc là đạo đức giả và bảo vệ việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm, nhưng không áp thêm mức thuế nào khác lên hàng hóa của Mỹ.

Vào ngày thứ 6 tuần trước, Trump đã đáp trả hành động kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc bằng việc áp thêm 100% thuế lên hàng hóa của Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ, cũng như việc kiểm soát các sản phẩm phần mềm quan trọng bắt đầu từ ngày 01/11.

Căng thẳng thương mại bùng phát đã làm rung chuyển phố Wall, các cổ phiếu công nghệ lớn lao dốc, các công ty phụ thuộc vào các sản phẩm của Trung Quốc như đất hiếm và nam châm đất hiểm trở nên lo lắng. Căng thẳng này khiến cho cuộc gặp mặt giữa tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ tổ chức vào cuối tháng này có nguy cơ bị trật khỏi kế hoạch.

CÂU TRẢ LỜI GỬI TỚI ÔNG TRUMP

Tuyên bố của bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc vào ngày chủ nhật là câu trả lời trực tiếp đầu tiên cho bài đăng dài của Trump trên mạng xã hội Truth vào hôm thứ 6, khi ông Trump cáo buộc Bắc Kinh về việc làm gia tăng căng thẳng thương mại sau khi thỏa thuận đình chiến đạt được một cách không dễ dàng sau 6 tháng đàm phán giữa 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới, cho phép 2 bên trao đổi hàng hóa mà không phải trả mức thuế cao ngất ngưởng.

“Quan hệ của chúng tôi với Trung Quốc trong 6 tháng qua rất tốt đẹp, điều này làm cho động thái mới trong thương mại này trở nên càng bất ngờ hơn nữa,”, tổng thống Trump phát biểu.

Bộ trưởng Bộ thương mại phát biểu rằng một tuyên bố dài tương tự về việc kiểm soát xuất khẩu đất hiếm theo sau một loạt các hành động của Mỹ sau cuộc đàm phán thương mại song phương ở Madrid vào tháng trước.

Phía Bắc Kinh đã trích dẫn các công ty Trung Quốc đã được Mỹ đưa vào danh sách đen thương mại và Washington áp phí cảng cho các tàu có liên quan đến Trung Quốc làm ví dụ.

“Các hành động của Mỹ đã làm tổn hại nghiêm trọng đến lợi ích của Trung Quốc và áp đặt không khí căng thẳng lên quan hệ kinh tế song phương cùng các cuộc đàm phán thương mại, và Trung Quốc kịch liệt phản đối điều này”, bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc phát biểu.

Bắc Kinh không liên hệ trực tiếp những hành động này của Hoa Kỳ với lệnh hạn chế xuất khẩu các nguyên tố đất hiếm, mà cho biết động cơ của họ là do lo ngại về ứng dụng quân sự của những vật liệu này trong thời điểm "xung đột quân sự thường xuyên xảy ra".

Nước này cũng không công bố mức thuế đối ứng với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ, không giống như hồi đầu năm, khi cả hai siêu cường đều tăng dần thuế quan đối ứng với nhau cho đến khi mức thuế của Hoa Kỳ là 145% trong khi của Trung Quốc là 125%.

CON ĐƯỜNG NÀO CHO CÁC CUỘC ĐÀM PHÁN

Donald Trump và Tập Cận Bình trong hội nghị thượng đỉnh G20 tại Osaka vào năm 2019

Các nhà phân tích cho biết quyết định không đáp trả ngay lập tức của Trung Quốc đối với đòn tấn công mở màn của Trump trong vòng căng thẳng thương mại mới nhất này có thể mở ra cơ hội đàm phán để giảm leo thang cho cả hai nước.

"Bằng cách làm rõ lý do đằng sau các biện pháp trả đũa, Bắc Kinh cũng đang vạch ra một hướng đi tiềm năng cho các cuộc đàm phán. Hiện tại, quả bóng đang ở bên phía Mỹ", Alfredo Montufar-Helu, giám đốc điều hành công ty tư vấn chiến lược GreenPoint, cho biết.

Nhưng Hutong Research trong một ghi chú vào thứ bảy cho rằng nếu Bắc Kinh chọn không đáp trả việc tăng thuế quan 100% của Trump, điều này có thể báo hiệu rằng họ không còn ưu tiên một thỏa thuận dài hạn với ông nữa, phản ánh sự mất niềm tin vào khả năng kiềm chế những người theo đường lối cứng rắn hoặc tuân thủ các cam kết của ông.

"Các điểm quan trọng hiện nay: liệu Bắc Kinh có đưa ra hành động đóng băng hay làm phức tạp thêm việc bán TikTok hay không, dựa trên tính biểu tượng về chính trị của thương vụ này. Việc tiếp tục bán trong điều kiện hiện tại sẽ được coi là một nhượng bộ lớn (từ Bắc Kinh)", Hutong Research cho biết.

Các công cụ khác trong kho vũ khí của Bắc Kinh bao gồm các hành động pháp lý nhắm vào các công ty Hoa Kỳ. Tháng trước, Cục Quản lý Thị trường Nhà nước Trung Quốc (SAMR) cho biết nhà sản xuất chip AI hàng đầu của Mỹ Nvidia đã vi phạm luật chống độc quyền của đất nước trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung tại Madrid.

Hôm thứ sáu, cơ quan quản lý thị trường đã công bố cuộc điều tra chống độc quyền đối với nhà sản xuất chip Qualcomm của Mỹ liên quan đến thương vụ mua lại công ty thiết kế chip Autotalks của Israel vào tháng 6 năm 2025.

Vài giờ sau phản hồi của Bộ Thương mại về bài đăng của Trump và việc tăng thuế quan, SAMR cho biết Qualcomm đã hoàn tất việc mua lại mà không thông báo cho cơ quan quản lý, đồng thời nói thêm rằng công ty Mỹ đã thừa nhận điều này.

SAMR cho biết: "Dựa trên những sự kiện rõ ràng và bằng chứng thuyết phục, cơ quan của chúng tôi đã tiến hành một cuộc điều tra hợp pháp về việc Qualcomm mua lại Autotalks một cách bất hợp pháp".

TRUNG QUỐC: KIỂM SOÁT XUẤT KHẨU KHÔNG PHẢI LÀ LỆNH CẤM XUẤT KHẨU

Bộ Thương mại cũng phản bác lại lời của Trump rằng Trung Quốc đang sử dụng vị thế thống trị của mình trong lĩnh vực đất hiếm đã qua chế biến và nam châm đất hiếm để tấn công tất cả các quốc gia, không chỉ riêng Hoa Kỳ.

"Chúng tôi đã được các quốc gia khác liên lạc và họ vô cùng tức giận trước sự thù địch thương mại xuất hiện bất ngờ và nghiêm trọng này", Trump phát biểu vào thứ sáu trên Truth Social.

Trung Quốc sản xuất tới hơn 90% lượng đất hiếm và nam châm đất hiếm đã qua chế biến trên toàn thế giới. 17 loại đất hiếm này là vật liệu thiết yếu trong các sản phẩm từ xe điện đến động cơ máy bay và radar quân sự.

Việc xuất khẩu 12 loại nguyên tố trong số này bị hạn chế sau khi Bộ Thương mại Trung Quốc hôm thứ Năm đã bổ sung thêm năm loại - holmium, erbium, thulium, europium và ytterbium - cùng với các nguyên liệu liên quan.

Tuyên bố của Bộ Thương mại vào chủ nhật nhằm trấn an các công ty nước ngoài đang lo ngại về lệnh hạn chế xuất khẩu mới nhất, hứa sẽ thúc đẩy hoạt động thương mại tuân thủ bằng cách cấp giấy phép mục đích chung và miễn trừ giấy phép.

"Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc không phải là lệnh cấm xuất khẩu", báo cáo cho biết. "Bất kỳ đơn xin xuất khẩu nào cho mục đích dân sự tuân thủ quy định sẽ được chấp thuận, và các doanh nghiệp liên quan không cần phải lo lắng."